Rotunda

Rotunda

     Rotundę wybudowano w latach 1825-1831 według projektu generała J. Maletta-Malletskiego. Miała za zadanie umacniać obronność miasta od strony południowej. Wysunięta 500 metrów od fosy została wzniesiona na stałej kępie wśród błotnistych łąk. Zbudowana na planie koła o średnicy 54 m, otwarta od strony północnej ku twierdzy, uzyskała z nią połączenie dzięki przejściu obronnemu. Było ono przegrodzone w trzech miejscach trawersami o przekroju wałowym, ustawionymi na zębatych poszerzeniach przejścia. Budowla ta posiada wewnętrzny dziedziniec o średnicy 38,5m. Składała się z 20 jednakowych cel, przesklepionych kolebkowo. Cele były otwarte na dziedziniec arkadami dla wtaczania armat, posiadały kształt radialny, węższy od strony dziedzińca. W murach zewnętrznych znajdowały się okna strzelnicze. Rotunda przetrwała do czasów obecnych w niezmienionym kształcie. Dla uczczenia męczeńskiej śmierci wielu Polaków władze i społeczeństwo Zamościa umieściły w celach rotundy tablice informacyjne i epitafia, dedykując je poszczególnym osobom lub grupom społecznym. Większość ofiar nie ma swoich grobów, dlatego też wzniesiono im symboliczne mogiły. Wzdłuż alei prowadzącej do Rotundy oraz dookoła jej murów na zboczach szerokiej grobli znajduje się cmentarz. Szacuje się, że w rotundzie zginęło sześć do ośmiu tysięcy ludzi. Za zbrodnie te nikt nie został osądzony. Z woli mieszkańców Ziemi Zamojskiej miejsce to zostało upamiętnione jako Pomnik Męczeństwa Zamojszczyzny.